Gunnhildur Hrólfsdóttir

Frá Gunnhildi Hrólfsdóttur

Ég fæddist í Vestmannaeyjum og ólst þar upp í stórri fjölskyldu. Á þeim tíma ólgaði athafnalíf í Eyjum og þar var skemmtilegt að vera barn. Á vertíð kom frændfólk og vinir austan af fjörðum og var gestagangur mikill á heimilinu.

Foreldrar mínir höfðu yndi af lestri og fyrir utan ágætt safn bóka heima var bókasafn bæjarins mikið notað. Faðir minn var góður sögumaður og hann kunni urmul af kvæðum og sögum sem hann vitnaði í þegar hann sagði frá. Móðir mín var heimavinnandi húsmóðir. Hún var hagleikskona í höndum, nýtin og útsjónarsöm. Líf mitt breyttist í einni svipan er hún lést fyrirvaralaust þegar ég var 11 ára.

Foreldrar mínir voru af Austurlandi og þar var hugur þeirra löngum. Var ég þar í mörg sumur í sveit hjá móðurforeldrum mínum.

Á þeim tíma var víða rafmagnslaust í sveitum landsins og búskapur eins og tíðkast hefur hér á landi um aldir. Heyjað með handverkfærum, bátur í nausti og róið með línu og færi. Flest er á land var dregið var matreitt og amma mín var listakokkur. Hversdagsmatur var einnig siginn, hertur, súr, saltaður og reyktur, meðlætið var kartöflur og rófur úr garðinum. Eldað og bakað á olíueldavélinni og borðað var við lampaljós er rökkva tók á haustin. Við krakkarnir unnum með fullorðna fólkinu, skiptumst á um að mjólka, skilja og strokka og ég lærði að búa til skyr. Við áttum bú í móunum og á rigningardögum teiknuðum við og klipptum út dúkkulísur úr umbúðapappír merktum Kaupfélaginu og bræður mínir bjuggu til báta úr olíubrúsum sem skírðir voru eftir helstu aflaskipum.

Ég sagði ógjarnan frá því þegar ég kom heim á haustin, að það væri ekki rafmagn í sveitinni minni, fannst það dálítið hallærislegt. Í dag finnst mér ég rík að hafa fengið að taka þátt í búskaparháttum sem nú eru horfnir og ég finn að rætur mínar liggja gegnum Vestmannaeyjar og austur á firði.

Ég bjó í Eyjum fram að gosi. Aldrei hef ég fundið jafn sterkt til smæðar minnar og þegar ég horfði á upphaf eldgossins 1973. „Svona er þá að deyja“, flaug í gegnum huga minn þegar eyðandi eldurinn reif sig upp úr nötrandi jörðinni og loftið mettaðist brennisteinsgufu. Þegar hið lamandi augnablik skelfingarinnar var liðið hjá, vaknaði vonin um að lifa af þessa ótrúlegu martröð og ég slóst í hóp óttasleginna íbúa bæjarins sem hröðuðu sér niður til hafnarinnar. Heimili mitt og æskustöðvar hurfu undir ösku og hraun. Síðan hef ég búið á Reykjavíkursvæðinu.

Ég hef alltaf sótt í bækur og upphaf þess að ég fór að skrifa var þegar sonur minn veiktist skyndilega og var lengi rúmliggjandi. Ég las mikið fyrir hann og svo fór ég að skrifa.

Í skrifum mínum horfi ég til æskunnar og einnig þeirra miklu breytinga sem ég hef upplifað. Lífið heldur áfram og tilfinningar verða jafnan til staðar og ævinlega standa börn frammi fyrir vandamálum sem þau þurfa að glíma við.

Þörf mín fyrir að komast á æskustöðvarnar er einatt til staðar. Vestmannaeyjar eiga sterk ítök og í sveitinni austur á landi uni ég mér vel. Þegar ég geng í sjávarmölinni, fer á sjó og renni færi hugsa ég um fólkið mitt sem hefur búið á þessum stað í aldir. Hugurinn reikar líka til gamla fólksins sem var flutt úr sveitinni en kom á sumrin og gisti oft hjá afa og ömmu. Hver og einn hafði lifað langa stranga ævi og forvitin hlustaði ég á frásagnir af tíma þegar blómleg byggð var í sveitum og búið á hverjum bæ.

Ég velti því líka fyrir mér hvers vegna ég er eins og ég er og aðrir eins og þeir eru. Að hve miklu leyti erum við arfur kynslóða og farvegur reynslu sem við færum afkomendum okkar? Mig dreymir stundum fyrir daglátum. Mig dreymdi fyrir gosinu. Ekki er allt sem sýnist. Um það skrifa ég.

Gunnhildur Hrólfsdóttir, 2002

Sjálfsleit og tímaflakk Barna og unglingabækur Gunnhildar Hrólfsdóttur

Gunnhildur Hrólfsdóttir er aðallega þekkt sem barna og unglingabókahöfundur þó hún hafi einnig samið skáldsögu fyrir fullorðna. Hún hlaut íslensku barnabókaverðlaunin árið 2001 fyrir Sjáumst aftur og er afar vinsæll höfundur, enda spannar höfundastarf hennar langan tíma. Hún hóf rithöfundaferil sinn með bókinni Undir regnboganum sem kom út árið 1980 en síðan hafa verið gefnar út bækur eftir hana með reglulegu millibili. Þrátt fyrir að fyrstu bækur hennar séu skrifaðar fyrir 25 árum, eldast þær ágætlega og eiga ennþá erindi við nýja lesendur, enda lítið um tískuorð, slangur og önnur tískufyrirbæri í sögum hennar. Unglingabækur Gunnhildar fjalla í flestum tilfellum annars vegar um hefðbundin unglingavandamál sem flestir þekkja, ást, vini, samkennd og þroska, en hins vegar um yfirnáttúrulega atburði í bland við hversdagslegt líf unglinga.

Þrátt fyrir að hafa aðallega einbeitt sér að skrifum fyrir börn og unglinga hefur Gunnhildur skrifað eina fullorðinsbók, skáldsöguna Vil, vil ekki frá árinu 1986. Sagan fjallar um Elísu sem er á lokaárinu í menntaskóla, er trúlofuð og á vel stæða foreldra. Framtíð hennar virðist öll fyrirfram ákveðin en hún áttar sig um síðir á því að hún sjálf fær engu að ráða. Hún gerir uppreisn gegn fjölskyldunni og tilbreytingarlitlu lífi sínu þegar hún fer til Færeyja ásamt vinkonu sinni til að vinna yfir sumar. Þar tekst henni að átta sig á því hver hún er í raun og finna samtímis raunverulega ást, þó ýmislegt eigi eftir að ganga á áður en hún og stóra ástin ná saman. Þær unglingabækur Gunnhildar sem taka á hlutum á raunsæislegan hátt eiga það flestar sameiginlegt að fjalla um samskipti barna og foreldra þeirra og barna og vina þeirra. Margar þeirra lýsa því hvernig aðalpersóna bókanna lærir að bera virðingu fyrir sjálfri sér og öðrum, bæði foreldrum og vinum en einnig hvernig foreldrarnir læra að bera virðingu fyrir börnunum og tilfinningum þeirra. Í sögunum er tekið á vandamálum sem tengjast því að verða fullorðinn, en einnig málum sem snúa að lífinu almennt. Fjallað er um skilnaði, ofbeldi, drykkju, hópþrýsting, einelti og vandamál á heimilinu, en þrátt fyrir að málefnin séu alvarleg er ávallt lausn að finna, og endirinn jákvæður.

Fyrsta bók Gunnhildar Undir regnboganum er vönduð og grípandi saga af Döggu, sem er 11 ára og býr í litlu sjávarplássi ásamt foreldrum sínum og bróður. Þegar móðir hennar lendir í alvarlegu vinnuslysi verður Dagga að fara suður í borgina til móðursystur sinnar þar sem faðir hennar er sjómaður og föðuramman treystir sér ekki til að sjá um bæði systkinin. Dagga hefur ávalt verið utanveltu í föðurfjölskyldunni og í litlu uppáhaldi. Dvölin hjá ærslafullri og hressri fjölskyldu móðursystur hennar hefur jákvæð áhrif á hana og hún áttar sig á því að amma hennar í sjávarplássinu á kannski ekki alltaf bestu lausnina á öllu þrátt fyrir ráðríki og yfirgang, bæði í garð Döggu og móður hennar. Hún sér að heimilislíf getur verið skemmtilegt og umburðarlyndi er mikilvægara en að eiga fullkomið heimili.

Svarta nöglin (1995) fjallar um systkini sem eru á svipuðum aldri og Dagga en eftir skilnað foreldra þeirra búa þau hjá móður sinni. Þrátt fyrir óskir systkinanna um að foreldrar þeirra taki aftur saman eignast mamma þeirra kærasta sem flytur inn á heimili þeirra. Kærastinn er ekki allur þar sem hann er séður og kemur einstaklega illa fram við börnin þegar mamma þeirra sér ekki til. Systkinin hafa ásamt vinum sínum stofnað leynifélag sem þau kalla Svörtu nöglina og ákveða að það sé verk fyrir félagið að finna út úr því hvort nýi kærastinn sé með hreint mjöl í pokahorninu. Svörtu nöglinni tekst að komast að ýmsu um þennan nýja mann mömmunnar og uppgötvun þeirra verður til þess að samband barnanna og móður þeirra styrkist og verður mun nánara en áður.

Skilnaðir og sálarflækjur skilnaðarbarna eru algengar í sögum Gunnhildar en Sara (1991) fjallar einnig um stelpu sem á foreldra sem skilja. Aðalpersóna bókarinnar er Sara sem er 13 ára og á erfitt með að fóta sig eftir skilnaðinn og lendir í kjölfarið í slæmum félagsskap. Hún og mamma hennar flytja í nýtt hverfi og krakkarnir sem hún kynnist þar eru eins og hún, ráðvillt og finnst enginn skipta sér af þeim. Eftir erfiðan tíma þegar Sara er að reyna að finna sér stað í lífinu og finna út hver hún er sjálf, velur hún á endanum beinu leiðina og öðlast með því betra samband við alla fjölskyldu sína.

Svipuð mál koma upp í Það sem enginn sér (1998) þó að málefnin sem þar er tekið á séu öllu alvarlegri en í Söru. Hún fjallar um Benna sem flytur í bæinn ásamt mömmu sinni eftir að pabbi hans drukknar á sjónum. Hann á enga vini og saknar heimahaganna en kynnist um síðir Laufeyju, sem er í svipaðri stöðu og hann sjálfur. Benni er fremur rólegur og friðsæll drengur og er í raun alger andstæða Laufeyjar sem býr við afar erfiðar heimilisaðstæður en vanlíðan hennar brýst út í skapofsa og ofbeldishneigð. Stjúpi hennar er drykkju og ofbeldismaður og beitir Laufeyju og mömmu hennar bæði andlegu og líkamlegu ofbeldi. Þau eiga það þó sameiginlegt að líða illa og vera ein og vinalaus en með tímanum fer Benna að þykja erfitt að umgangast Laufeyju þar sem kröfurnar sem hún gerir til hans eru mjög miklar og ekki alltaf innan marka laganna. Þegar Benni fer að eignast vini í skólanum, og fær að fara austur á heimaslóðirnar yfir jólin fjarlægjast þau en það verður Laufeyju til bjargar að móðursystir hennar kemur í heimsókn og sér hvernig málum er ástatt á heimili hennar. Laufey og Benni fá undir lokin bæði þá hjálp sem þau þarfnast til þess að leysa úr vandamálum sínum, og þrátt fyrir erfiða fortíð er framtíðin björt.

Bækurnar Komdu að kyssa (1993) og Spor í rétta átt (1987) fjalla einnig báðar um stelpur sem búa við erfiðar aðstæður og í báðum tilfellum er erfitt heimilislíf þeirra sprottið af samskiptaleysi milli foreldranna. Aðalpersónur beggja bóka eiga eins og fleiri persónur Gunnhildar erfitt með að fóta sig í tilverunni og eiga erfitt með að átta sig á þeim kröfum sem fullorðna fólkið gerir til þeirra. Bækurnar fjalla þó einnig báðar um vináttu og ást, og fyrstu ástina og þær ljúfsáru tilfinningar sem fylgja henni. Aðalpersónan í Spor í rétta átt er töluvert eldri en aðrar persónur Gunnhildar, komin á efri unglingsárin, enda má sjá nokkuð breyttar áherslur í frásögninni af henni og fjölskyldudeilur, ást og hópþrýstingur skoðuð frá öðru sjónarhorni en í flestum hinum bókunum. Í Spor í rétta átt er sýnt fram á hvernig aðalpersónan ber sjálf ábyrgð á hluta af vanlíðan sinni og hvernig hún þarf að leysa vandamál sín sjálf en ekki ætlast til þess að það sé gert fyrir hana.

Þið hefðuð átt að trúa mér (1989) er fyrri bókin af tveimur sem fjallar um Tomma sem flytur í bæinn að austan. Foreldrum hans gengur illa að fá góða vinnu á gamla staðnum og sjá sér enga aðra leið færa en að flytja í bæinn. Tommi er ekki sáttur við þetta fyrirkomulag enda einmana og vinalaus í bænum. Krakkarnir í bekknum leggja hann í einelti en foreldrar hans eru of upptekin af vinnu og sínum eigin vandamálum til að taka eftir því hvernig honum líður. Dag nokkurn þegar krakkarnir ráðast á hann kemur strákur honum til bjargar, en það er Árni sem er einnig nýfluttur í hverfið. Með þeim tekst strax mikil vinátta, og þeir standa saman gegn hrekkisvínunum sem láta þá í friði eftir það. Tommi og Árni láta sér ekki leiðast þegar þeir eru saman og þegar þeir verða varir við grunsamlegar mannaferðir við Rauðavatn og síðar við blokkina hans Tomma fara þeir að rannsaka málið. Þeir komast að ýmsu misjöfnu um mennina sem þeir sjá, og fyrir tilviljun komast þeir á sporið á alvarlegum glæp. Þegar stórt er spurt (1990) er sjálfstætt framhald Þið hefðuð átt að trúa mér og fjallar einnig um vinina Tomma og Árna. Í henni fara vinirnir saman austur um sumar til að dvelja í sveit hjá afa og ömmu Tomma. Þar kynnist Árni heimi sem er honum algerlega framandi enda mikið borgarbarn, en þeir vinirnir eiga góðar stundir við leik og vinnu í sveitinni. Þeir komast að auki á spor svikara, sem ferðast um sveitirnar og prettar gamalt fólk en strákunum tekst með sameinuðum ráðum að koma upp um hann.

Nokkrar af unglingabókum Gunnhildar skera sig töluvert frá hinum en þær fjalla um yfirnáttúrulega atburði í bland við hversdagslegt líf unglinga. Sú fyrsta kom út 1992 og heitir Óttinn læðist en í henni er aðeins fjallað lítillega um draugagang og aðra óútskýrða atburði. Bókin er að vissu leyti söguleg frásögn af lífinu í Vestmannaeyjum um það leyti sem Gunnhildur ólst þar upp og eru lýsingar frá þeim tíma mjög framandi fyrir nútíma lesanda. Í Óttinn læðist verður aðalpersónan Elín vör við ýmsa undarlega atburði, hún sér ógnandi mann standa yfir rúmum fjölskyldunnar á nóttunni og dreymir martraðir um eldgos. Þó að þessi hluti sögunnar falli að vissu leyti í skugga frásagnarinnar af daglegu lífi Elínar, verða atburðirnir að eins konar forboða, því bókinni lýkur á því sem Elín óttast mest en enginn trúir að muni nokkurn tíman gerast, eldgosinu mikla.

Næsta bók sem er með yfirnáttúrulegu ívafi er Hér á reiki (1996) en þar er gert töluvert meira úr yfirnáttúrulegum atburðum en áður. Bókin fjallar um hina 13 ára gömlu Mekkín eða Mettu eins og hún er kölluð, sem lendir í fremur slæmum félagsskap í skólanum. Eftir að upp kemst um þátttöku hennar í glæp sem vinir hennar fremja ákveða foreldrar hennar að senda hana í sveit yfir sumar. Í fyrstu er Metta afar ósátt við þetta og hefur allt á hornum sér og ekki bætir úr skák að draugur virðist ásækja hana á bænum en engan annan. Draugurinn gerir allt sem hann getur til þess að flæma hana burt en Metta er sú eina sem verður vör við þetta og á þess vegna í erfiðleikum með að fá aðra til að trúa sér þegar hún segir frá ásóknunum. Langalangamma Mettu bjó á bænum sem hún dvelur á en honum hefur verið breytt í hótel fyrir gesti sem vilja rifja upp gamla búskaparhætti. Staðurinn er vinsæll og þangað kemur meðal annars ung stúlka ásamt ömmu sinni, en stúlkan er sú eina sem sér það sem Metta sér. Þær komast í sameiningu að því að Metta verður að finna verndargrip, brjóstnælu, sem langalangamman týndi við bæinn og ekki fyrr en þá munu ásóknirnar hætta og draugurinn hætta að stilla til ófriðar. Svo virðist sem draugnum muni takast að hafa betur þegar hann veldur slysi þar sem Metta slasast alvarlega og er send heim, en þegar heim er komið sér hún að vinir hennar í bænum eru ekki það sem hún hélt að þeir væru. Í sveitinni hefur hún kynnst fólki sem lætur sér raunverulega annt um hana en hún sér að gömlu vinir hennar eru tækifærissinnar sem er í raun sama um hana. Hún snýr aftur á bæinn og leitin að verndargripnum hefst að nýju, en hann gegnir ekki aðeins því hlutverki að losa bæinn við draugagang og óútskýranleg slys heldur verður hann einnig að tákni um nýtt líf Mettu og þá gleði og sátt sem hún hefur fundið í sveitinni.

Næstu þrjár bækur Gunnhildar fjalla allar um Kötlu sem kemur frá góðu heimili og á umhyggjusama og ástríka foreldra en býr yfir þeirri gáfu, eða bölvun, að vera skyggn. Fyrir fyrstu bókina um Kötlu, Sjáumst aftur, hlaut Gunnhildur Íslensku barnabókaverðlaunin, en sagan segir frá því þegar Katla flytur ásamt foreldrum sínum til Vestmannaeyja. Húsið sem þau setjast að í er gamalt og Kötlu fer að dreyma undarlega drauma þar. Hún sér sýnir og þegar hún finnur gamla klossa í kommóðu sem fylgir húsinu taka undarlegir atburðir að gerast. Þegar hún fer í klossana flyst hún aftur til þess tíma sem eigandi þeirra var uppi á og sér og upplifir mannlífið í Vestmannaeyjum eins og það var þá. Samtímis verður hún vör við að kona sem hún sér í sýnunum er að reyna að vara hana við einhverju, þó hún skilji í fyrstu ekki hvað það er. Þegar upp kemur skjalastuldur á vinnustað föður hennar fer Katla að sjá samhengið í málunum og tekst ásamt nýfundinni vinkonu sinni, Júlíu, og konunni í sýnunum að komast til botns í málinu. Bókin er samtímis saga af því hvernig unglingsstelpa aðlagast lífinu í nýju umhverfi, kynnist krökkum og fólkinu í bænum, en er einnig skemmtileg söguleg lýsing á lífinu í Vestmannaeyjum um miðja nítjándu öld.

Í næstu bók, Allt annað líf (2002) eru Katla og foreldrar hennar flutt frá Vestmannaeyjum. Foreldrarnir ætla til Bosníu til að sinna hjálparstörfum og Katla ætlar til Stykkishólms til að gerast barnapía fyrir vinkonu móður sinnar í nokkrar vikur. Þegar þangað er komið kynnist hún jafnöldru sinni, Höllu, og ömmu hennar sem eru báðar afar sérkennilegar. Halla býr yfir undarlegum gáfum, ekki ósvipuðum þeim sem Katla hefur sjálf. Eftir að Katla segir Höllu frá atburðum liðins vetrar í Vestmannaeyjum kúga Halla og amma hennar Kötlu til að ferðast aftur í tíman og sækja skjal sem staðfestir eign þeirra á landi sem fjölskylda þeirra missti undir lok 15. aldar. Til að komast þangað skríður Katla ofan í kistil sem Halla og amma hennar loka á eftir henni en þegar hann opnast aftur er hún komin aftur í tíman. Samfélagið á 15. öld er töluvert frábrugðið því sem Katla á að venjast og hún þarf að læra margt sem er algerlega nýtt og framandi fyrir henni áður en henni tekst að endurheimta skjalið.

Í nýjustu bók Gunnhildar, Ráninu (2004) fer Katla aftur til Vestmannaeyja til að heimsækja Júlíu vinkonu sína en þær vinkonur ætla meðal annars að fara á þjóðhátíð saman ásamt fjölskyldu Júlíu. Katla er ánægð með að komast aftur til Eyja að hitta félaga sína en dvölin verður allt öðruvísi en hún bjóst við. Þegar vinkonurnar fara saman í andaglas gerist eitthvað undarlegt og Katla rankar við sér á allt öðrum stað og tíma. Hún hefur ferðast aftur til tímans rétt fyrir Tyrkjaránið og fyrr en varir er hún komin í miðjan atburðinn sjálfan. Eins og öðrum íbúum eyjarinnar er henni smalað upp í skip eftir að hafa horft upp á blóðugar aftökur. Katla kynnist mörgum á skipinu og heldur sambandi við þá eftir bestu getu en í hönd fer erfiður tími fyrir þá Íslendinga sem hefur verið rænt. Sagt er frá lífi Kötlu hjá fjölskyldunni sem kaupir hana en einnig frá öðrum Íslendingum á svæðinu og afdrifum þeirra. Eftir nokkurn tíma tekst Kötlu þó að flýja og þá bíður hennar löng ferð heim um Evrópu miðalda.

Sögurnar þrjár um Kötlu eru að vissu leyti hefðbundnar unglingabækur um stelpu sem vill eiga vini, verður skotin í strák og reynir að berjast gegn hópþrýstingi og vera hún sjálf. Þrátt fyrir það er skyggnigáfa Kötlu í fyrirrúmi í bókinni ásamt þeim sögulegu atburðum sem eiga sér stað á þeim tímum sem hún heimsækir. Lýsingarnar á liðinni tíð eru eins og í öllum bókum Gunnhildar þar sem slíkar koma fyrir mjög vel unnar og sannfærandi og tekst henni vel að gera veru Kötlu í fortíðinni trúverðuga. Eins virðist Katla eiga auðvelt með að aðlaga sig og þrátt fyrir að eiga í upphafi í erfiðleikum á nýjum stað stendur það yfirleitt stutt yfir og það er skemmtilegt að sjá hvernig höfundurinn vinnur úr árekstrum nútímans og fortíðar í gegnum Kötlu. Sögur Gunnhildar um draugagang og tímaferðalög eru mjög frábrugðnar raunsæislegri bókum hennar, og henni tekst vel að halda spennunni við út söguna. Margar af bókum Gunnhildar gerast í Vestmannaeyjum en lýsingar á staðarháttum og atburðum eru mjög nákvæmar og greinilegt að miklar rannsóknir liggja að baki, ásamt reynslu höfundarins sjálfs. Gunnhildur virðist almennt leggja sig fram um að fræða lesendur sína en tekst að gera það á hátt sem er ekki uppáþrengjandi þannig að lesandinn fræðist án þess að sagan verði þurr og ofhlaðin fróðleik. Í raunsæislegri bókum Gunnhildar kann að virðast sem vandamál unglinganna séu mikil og óyfirstíganleg en jákvæður tónn og trúverðugar lausnir gera það að verkum að bæði lesendum og aðalpersónum er gefin von um betra líf og bjartari framtíð. Hið sama gildir um sögurnar með yfirnáttúrulegu ívafi, hið yfirnáttúrulega virkar þroskandi á aðalpersónurnar og þær sjá tilveru sína í nýju ljósi efti að hafa kynnst liðnum tímum.

© María Bjarkadóttir, 2005

Almenn umfjöllun

Iðunn Steinsdóttir: „Hvert er rétta yfirborðið?“
Börn og menning, 13. árg., 1. tbl. 1998, s. 32-34

Um einstök verk

Hér á reiki

Sólveig Pálsdóttir: „Hér á reiki“ (ritdómur)
Vera, 15. árg., 6. tbl. 1996, s. 42-43

Undir regnboganum

Anna Þorbjörg Ingólfsdóttir: „Síðbúin umfjöllun um tvær verðlaunabækur frá barnaári : Lyklabarn : Undir regnboganum“
Tímarit Máls og menningar 43. árg., 3. tbl. 1982, s. 365-68

2005 – Alþjóðlegur heiðurslisti IBBY: Ránið

2001 – Íslensku barnabókaverðlaunin: Sjáumst aftur ...

1997 – Viðurkenning IBBY fyrir framlag til barnamenningar

1979 – Fyrstu verðlaun í samkeppni á vegum Ríkisútgáfu námsbóka á barnaári: Undir regnboganum